پیک دانش آتا: سروش دانایی

پیشگفتار پژوهش، فرایندی نظام مند و هدفمند است که برای کشف حقیقت یا حل مسائل علمی طراحی و به اجرا گذاشته می شود. پژوهش دو هدف اصلی را دنبال می کند: پاسخ به پرسش (ها) و مشارکت در دانش. میزان اعتمادپذیری یافته های پژوهش به روش آن بستگی دارد. یکی از ارکان اصلی جاری سازی روش پژوهش، ابزارهایی است که پژوهشگر از آنها استفاده می کند. بنابراین، ابزارهای پژوهشی نقشی حیاتی ایفا می‌کنند. این ابزارها به پژوهشگران کمک می‌کنند تا فعالیت‌های خود را با دقت بیشتر، سرعت بالاتر و کیفیت بهتر به انجام برسانند. همزمان با پیشرفت فناوری، ابزارهای بسیار زیادی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است. برخی از ابزارها به مثابه زیرساخت پژوهش از جمله ملزومات برخی از پژوهش ها در نظر گرفته می شوند. به عنوان مثال برای پژوهش های آزمایشی که نیاز به آزمایشگاه دارند، ابزارهای آزمایش یک زیرساخت به حساب می آید. اما برخی از ابزارها، ابزارهای عمومی پژوهش هستند که پژوهشگران از رشته های مختلف برای انجام پژوهش کارآمد و اثربخش به آنها نیاز دارند. اینها ابزارهای عمومی پژوهش اند. در کنار ابزارها، مهارت های اساسی پژوهشگری هم یکی دیگر از ملزومات به شمار می روند. بنابراین، یک پژوهش خوب با در اختیار داشتن ابزار و مهارت های مورد نیاز قابلیت اجرا پیدا می کند. ابزارهای پژوهش در مراحل مختلف تحقیق، از شناسایی و تعریف مسئله تا گردآوری داده‌ها، تحلیل نتایج، نگارش و انتشار یافته‌ها، و شکل دهی به همکاری ها و ایجاد ارزش از یافته های پژوهش به کار گرفته می‌شوند. هر ابزار بسته به هدف و نوع پژوهش، امکان انجام وظیفه یا وظایفی خاص را فراهم می‌کند؛ از شناسایی منابع علمی معتبر و جمع‌آوری داده‌ها گرفته تا تحلیل آماری و نگارش متون علمی. استفاده از ابزارهای مناسب، مزایای متعددی از جمله کاهش خطاهای انسانی، افزایش کارایی، و ایجاد خروجی‌های مناسب و معتبر را به همراه دارد. این کتاب  با هدف معرفی ابزارهای عمومی پژوهش به رشته تحریر در آمده است. ساختار کتاب منطبق با نگاه فرایندی به پژوهش در 14 فصل ساماندهی شده است. از مساله یابی تا گردآوری و تحلیل داده ها، نگارش و ساماندهی گزارش، همکاری گروهی و تیم سازی تا مصور سازی و ارزش آفرینی مورد توجه نگارندگان بوده است. در تدوین فصل ها، ابتدا توضیحاتی مختصر درباره ماهیت عنصر مورد نظر از پژوهش در آن فصل ارائه شده و سپس مهمترین ابزارهای موجود در آن زمینه معرفی شده است. در معرفی ابزارها، تلاش شده است که ترکیبی از ابزارهای داخلی و خارجی در دسترس و اعتبارسنجی شده معرفی و توضیح داده شود. تا جایی امکان پذیر بوده است تصاویری از مراحل کار و نحوه استفاده از ابزارها گنجانده شده است. به صورت ثابت بخشی از ابزارها به ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی اختصاص یافته است. علاوه بر آن، پرسش هایی در پایان هر فصل برای خودآزمایی خوانندگان در نظر گرفته شده است. پاسخگویی به پرسش ها به تعمیق یادگیری کمک خواهد کرد. همه پژوهشگران اعم از کسانی که در حال آماده شدن برای نگارش پایان نامه و رساله، پژوهشگران آزاد، و کسانی که به تدریس درس روش پژوهش مشغول هستند، مطالعه این کتاب را مفید خواهند یافت. نگارندگان کتاب بر این نکته واقف هستند که ابزارهای پژوهش با سرعت در حال تغییر و توسعه هستند. بنابراین، ممکن است برخی از ابزارهایی که در کتاب معرفی شده اند، با وجود توجه دقیق نویسندگان تغییراتی داشته باشند. به همین دلیل، تلاش خواهد شد که ویرایش و نوسازی کتاب با فاصله های زمانی کوتاه مدت انجام شود. به همین دلیل از خوانندگان عزیز خواهشمندیم که از طریق ناشر محترم ما را در جریان پیشنهادات اصلاحی خود قرار دهند تا در ویرایش های بعدی مورد استفاده قرار گیرد. با آرزوی موفقیت محمد حسن زاده استاد دانشگاه تربیت مدرس زمستان 1403